Στα Mονοπάτια του Ασύλου

 

Στη Φωλιά του Κούκου (1975) του Miloš Forman

 

 

«Μερικές φορές μια κατάλληλη απάντηση στην πραγματικότητα είναι η τρέλα»
-Philip K. Dick, VALIS

 

«Η τρέλα είναι σχετική. Εξαρτάται από το ποιος έχει ποιόν κλειδωμένο, και σε τι κλουβί»
-Ray Bradbury

 

Πρόσφατα συντελέστηκε μια μεγάλη εργασιακή αλλαγή στη ζωή μου, αλλάζοντας τόσο το αντικείμενο όσο και το πλαίσιο της εργασίας μου.

Προσωρινή αλλαγή, με βαθύ αντίκτυπο στην οπτική μου.

Όχι τόσο λόγω του νέου αντικειμένου, όσο για την απόσταση που ετέθη από το προηγούμενο.

Τόσο χρονική όσο και ιδεολογική.

Και όπως πάντα ο απολογισμός μοιάζει με την εκδίκηση στο γεγονός ότι και τα 2 είναι πιάτα που καλύτερα σερβίρονται κρύα.

Έχω αρκετές ακόμα στιγμές να γράψω από το χρόνο μου στο ψυχιατρείο, καλές στην πλειοψηφία τους με έντονο λογοτεχνικό ενδιαφέρον και μαγικό καθρέφτισμα της παντοδυναμίας της καθημερινότητας. Απόδειξη της ομορφιάς της ζωής ακόμα και στις σκουριασμένες πτυχές της φυλακισμένης παραδοξότητας που αυτό πρεσβεύει.

Θα έρθουν αυτές οι στιγμές και θα αποτυπωθούν κατάλληλα και στον χρόνο που τους αναλογεί.

Μέχρι τότε όμως, στο στόμα μου παρέμεινε η πικρή γεύση που άφησαν σκοτεινότερες στιγμές και δυσάρεστα γεγονότα.

Ιστορίες καταπίεσης και βίας.

Ιστορίες απελπισίας και αδικίας.

Ιστορίες εξαθλίωσης.

Ιστορίες θανάτου.

Στο θέατρο είναι εξαιρετικά σημαντικές οι στιγμές καταγγελίας, όπου ο ηθοποιός σχεδόν ακίνητος, δραπετεύει από τα ανθρώπινα δεσμά της σάρκας και υπηρετώντας τη φλογερή ιδέα, εξαπολύει κατηγορίες προς μια αρχή, έναν τρόπο και ένα κατεστημένο, σε έναν τυφώνα επικών διαστάσεων και διαχρονικής φόρτισης.

Η καταγγελία σαν αντικείμενο αλλαγής και γνωστοποίησης.

Αντικείμενο τέχνης και δήλωση πρόθεσης.

Σε αυτό το αγεφύρωτο χάσμα προσπαθώ να ταξιδέψω, με κύριο στόχο την δική μου ψυχική αποφόρτιση.

Γιατί άλλο πράγμα είναι να προσπαθούμε να καταδικάσουμε ιδέες και γεγονότα που διαβάσαμε σε κάποιο βιβλίο, και άλλο πράγμα να βιώνουμε και συχνά να παίζουμε ρόλο στην συσσωρευμένη εμπειρία.

Άλλοτε ρόλο κομπάρσου και άλλοτε πρωταγωνιστικό, με το μαστίγιο της ευθύνης πάντα να ξεσκίζει τη συνείδησή σου.

Η αλήθεια είναι πως όταν ήμουν κομμάτι αυτού του πλαισίου, διατηρούσα μια απόσταση. Συναισθηματική κυρίως αλλά με ουσιαστικά σωματικές στιγμές. Ήταν ο δικός μου τρόπος να επιβιώσω, η αναγκαία επαναπλαισίωση που εξασφάλιζε την διατήρηση τόσο της ακεραιότητας μου στο επάγγελμα όσο και της ιδεολογικής μου ασφάλειας.

Το πρώτο στοιχείο αμφισβήτησης, η πρώτη πέτρα που ράγισε το γυαλί της ψευδαίσθησης που συντηρούσα, ήταν όταν διηγήθηκα σε κοντινά μου πρόσωπα γεγονότα της καθημερινότητας μου, και τα είδα να δακρύζουν.

Με έβαλε σε σκέψεις τότε. Σκέψεις που φύλαξα πίσω από το φράγμα της λογικής μου και που έτρεφα σταθερά με θυμό και αγανάκτηση μέρα με τη μέρα.

Και η λίμνη σιγά σιγά γέμισε αλάτι από τα δάκρυα της οργής και έγινε θάλασσα.

Και κανένα φράγμα δεν μπορεί να σταματήσει μια θάλασσα.

Το ξέσπασμα ήταν κοντά, το ένιωθα σε κάθε εφημερία, σε κάθε κουβέντα που έκανα. Πολλές φορές, οδηγούσα τις συζητήσεις προς τα εκεί, κυνηγώντας την καταιγίδα, χωρίς ωστόσο να καταφέρνω να  αγγίζω την ουσία, αλλά να διατηρώ το προσωπείο της κανονικότητας.

Και η απόσταση έκανε τη δουλειά της.

Και φανέρωσε την δυσωδία που έκρυβε η μάσκα.

Πλέον, ακόμα και οι καθημερινές στιγμές κανονικότητας που χόρευαν στη μνήμη μου βρωμούσαν καταπίεση και αδικία.

Ίσως είναι η άμυνα που κατέστρωσε το ασυνείδητό μου για να αποχαιρετήσω το ψυχιατρείο - και κατ’ επέκταση το επάγγελμα που αγαπώ - για κάποιο χρονικό διάστημα.

Ίσως και όχι.

Ο αποχωρισμός εξάλλου φαντάζει γλυκύτερος μέσα από τα σπασμένα γυαλιά της διαφωνίας.

Δεν έχει πολύ μεγάλη σημασία.

Θα εκθέσω με όσο καλύτερο τρόπο μπορώ, αναμνήσεις και εμπειρίες, περιστατικά και ιστορίες με σεβασμό στους ανθρώπους και τα δεδομένα τους.

Γιατί δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να κατρακυλήσεις στη άβυσσο της ψυχικής υγείας από τη χρήση του μπρούντζινου σκάφανδρου της τρέλας.

Αρχικά και μόνο οι όροι ψυχική υγεία και ψυχική ασθένεια είναι εκ της ίδιας τους της ουσίας παράλογοι.

Τι είναι αυτό που ορίζει τον ψυχικά υγιή;

Είναι η ικανότητά του να εργάζεται;

Καπιταλιστικό απομεινάρι της βιομηχανικής επανάστασης, όταν ο άνθρωπος έπαιρνε αξία ανάλογα το μεροκάματό του και την ικανότητα της παραγωγής του. Ένας άνθρωπος που δεν συμβιβάζονταν με αυτό, δεν χτυπούσε κάρτα, δεν συμμετείχε ενεργά στα γρανάζια της παραγωγής ήταν άχρηστος και προβληματικός.

Ενίοτε χρειάζονταν θεραπεία. 

Όπως η συμμετοχή του σε ασυλικές δομές φιλοξενίας με υποχρεωτικά προγράμματα εργασίας.

Ή μήπως το δίπολο ψυχικής ασθένειας και υγείας μπορούμε να το αναζητήσουμε στην ικανότητα συσχέτισης; Στην ικανότητα άντλησης ευχαρίστησης, στο άγχος, στις ιδέες, στα όνειρα, στις προσδοκίες, στις αντιλήψεις;

Ένας άνθρωπος που πιστεύει ότι είναι θεός κατακρίνεται. Από την άλλη, ένας άνθρωπος που πιστεύει ότι μιλάει σε έναν θεό και ανταλλάσσει χάρες και επιθυμίες με αναμμένα κεριά, έχει εξέχουσα θέση στην κοινωνία μας.

Ένας άνθρωπος που πιστεύει πως τον κυνηγούν, που νιώθει ότι απειλείται η ζωή του, που θεωρεί ότι οι γείτονες τον κοροϊδεύουν, που μιλούν πίσω από την πλάτη του χρειάζεται φαρμακευτική βοήθεια. Ένας άνθρωπος που μπουσουλάει ένα χιλιόμετρο για να φτάσει στην θαυματουργή εικόνα της παναγίας της Χοζοβιώτισσας που μαγικά δάκρυσε αίμα, να της ξύσει λίγη από τη μπογιά στο μάτι και να το πιεί με στόχο να γεννήσει αγόρι ο γιόκας του, είναι απλώς παθιασμένος πιστός.

Άνθρωποι ευχαριστημένοι με έναν καφέ, με την ευτυχία ενός τσιγάρου, μιας βόλτας στη φύση, μιας δεκάλεπτης συνάντησης με κάποιον που τους ακούει πραγματικά χωρίς να τους κοροϊδέψει και χωρίς να επιμείνει στην επιφάνεια των λέξεων που χρησιμοποιεί, παρά στα μηνύματα που θέλει να μεταφέρει, στέκονται απέναντι από ανθρώπους που αντλούν ευχαρίστηση με την απόκτηση και δεύτερης Πόρσε.

Είναι παθολογία η ευχαρίστησή σου να εξαρτάται από την επιβεβαίωση αγνώστων στα κοινωνικά δίκτυα; Η ναρκισσιστική συσχέτιση δεν προκαθορίζει εκεί την έκθεση στους ανθρώπινους δεσμούς;

Είναι παθολογία να δουλεύεις 13 ώρες την ημέρα, επτά ημέρες την εβδομάδα, εξυπηρετώντας τουρίστες για 4 μήνες;

Είναι παθολογία να κατατάσσεις τους ανθρώπους σε κόστος και όφελος; Να τους χρησιμοποιείς; Να τους ορίζεις;

Είναι πραγματική παρηγοριά η ταυτότητα της ψυχικής υγείας;

Της παραγωγικότητας;

Βρίσκεται η ευτυχία σε μια χημική διεργασία του εγκεφάλου που διορθώνεται με ένα χάπι;

Γίνομαι παράλογος τώρα.

Ο παραλογισμός του έρωτα χρήζει νοσηλείας;

Ο παραλογισμός της αυτοθυσίας;

Ο διαβασμένος μηδενιστής;

Ποιός εν τέλη νοσηλεύεται; Πώς μπορεί κάποιος να καταλήξει στο άσυλο, στο ψυχιατρείο;

Η μάζα ορίζει το φυσιολογικό.

Η μάζα ορίζει την υγεία.

Η μάζα όμως ποτέ δεν ήταν κατάλληλη για μέτρο.

Ιδίως όταν έκαιγε μάγισσες, όταν κακοποιούσε γυναίκες εξισώνοντας τις με κατσίκες. Όταν πήγαινε στον πόλεμο να σκοτώσει άλλους ανθρώπους για ζωγραφιές και αόρατα φαντάσματα.

Αυτός που αντιτίθεται στη μάζα και τον τρόπο ζωής της, την μικροαστική νοοτροπία και την ασφάλεια που πρεσβεύει η θέση των πολλών, κινδυνεύει να περιθωριοποιηθεί.

Η περιθωριοποίηση, η έλλειψη υποστήριξης, η απόρριψή από ανθρώπους και ομάδες, το κενό στην οικογενειακή κατανόηση, στη φροντίδα, στην οικονομική ασφάλεια, στο άβατο της κατοικίας, μπορεί να σου γκρεμίσει την εύθραυστη ταυτότητα και να σε σπρώξει προς την πύλη της παραδοξότητας, η οποία δεν στερείται νοήματος αλλά ουσιαστικής ακρόασης.

Και καταλήγεις στο ψυχιατρείο.

Απονεκρωμένα, βρώμικα δωμάτια, μυρωδιές από ούρα, κόπρανα και απελπισία. Κρεβάτια με κάγκελα, φωνές και φασαρία.

Βία.

Θεραπευτική Βία που κάτω από το λευκό ιατρικό φως φαντάζει περισσότερο με τιμωρητική.

Λουριά, ενέσεις, κι άλλες φωνές, προσταγές, πίεση, απαγορεύσεις, κι άλλο τσιγάρο.

Όταν νοσηλεύεσαι σε ψυχιατρική κλινική ασυλικού τύπου και με καθεστώς ακούσιας νοσηλείας, πρέπει αρχικά να συμβιβαστείς με την Μεγάλη Διπλή Σκέψη.

Θέλουμε να έχεις δικαιώματα, νομικά έχεις δικαιώματα.

Αλλά ουσιαστικά δεν έχεις δικαιώματα.

Τόσο απλά.

Θέλουμε να έχεις την ευθύνη της κατάστασης σου, της υγείας σου, της θεραπείας σου, αλλά δεν θεωρούμε ότι είσαι ικανός να έχεις αυτή την ευθύνη. Σου στερούμε την ίδια τη δυνατότητα να έχεις την ευθύνη και παράλληλα θυσιάζουμε τα κουρέλια της αξιοπρέπειας σου.

Εξάλλου δεν θα τη χρειαστείς εδώ μέσα.

Θέλεις να μάθεις γιατί είσαι εδώ; Γιατί το είπε ο εισαγγελέας. Γιατί δεν είσαι καλά. Γιατί έκοψες τα φάρμακα. Εσύ θα μου πεις τι έκανες πάλι. Σε εξέτασαν οι γιατροί και είπαν πρέπει να μείνεις.

Δεν είσαι καλά. Είσαι τρελός.

Ενοχλούσες τον κόσμο.

Ενοχλούσες την ίδια την ιδέα της υγείας. Απειλούσες με την ίδια σου την ύπαρξη το βάθρο της κοινωνικής δομής, της εξελικτικής πορείας προς τα άστρα.

Λες ασυναρτησίες. Δεν σε καταλαβαίνω.

Θα πάρεις αυτά τα φάρμακα.

Εννοείται έχεις επιλογή, μην ξεχνάς ότι είσαι υπεύθυνος για τη θεραπεία και την κατάστασή σου, όσο βέβαια συμφωνείς μαζί μου, οπότε επίλεξε πως θα τα πάρεις.

Από το στόμα;

Όχι;

Με ενέσεις;

Όχι;

Ε τότε με λουριά και ενέσεις.

Καλή επιλογή.

Ο χρόνος κυλάει και χάνεται, δεν υπάρχει τρόπος να τον δαμάσεις. Αντιλαμβάνεσαι την αλλαγή έμμεσα με το κυλιόμενο ωράριο των νοσηλευτών.

Φαγητό, Φάρμακα, Φακέλωμα.

Όλη σου η ζωή μια καταγραφή από τον ειδικευόμενο. Οι εμπειρίες, τα τραύματα, οι απόψεις, τα όνειρα, οι προσδοκίες, η αντίληψη της κατάστασης μια λεπτομέρεια στο περιθώριο του τετραδίου.

Μια παρουσίαση περίπτωσης σε ναρκισσιστικά ψυχαναλυτικά συμπόσια.

Το πραγματικό σου βίωμα υποχωρεί κάτω από την πίεση της ερμηνευτικής ικανότητας των γιατρών σου.

Η αλήθεια σου χάνεται στον στρόβιλο της ιατρικής.

Και οι επιλογές σου γίνονται ανούσια δυσάρεστα δίπολα.

Τσιγάρο ή καφές, ειδήσεις ή κλειστή τηλεόραση; Ύπνος ή δέσιμο;

Μαθαίνεις καινούργιες λέξεις που όμως χαρακτηρίζουν γνώριμες και σαφώς πιο βάρβαρες εμπειρίες.

Μηχανικός περιορισμός σε μονόκλινο θάλαμο, θεραπευτικός περιοριστικός κλινοστατισμός, είναι εκφράσεις που γίνονται το ψωμοτύρι της καθημερινότητας.

Εκφράσεις που ηχούν παρόμοια με το Δέσιμο στα τέσσερα στην απομόνωση, ντυμένο όμως με έναν επιστημονικοφανή τρόπο.

Θέλεις τον χώρο σου; Δεν γίνεται, πρέπει να αεριστούν τα δωμάτια μετά το φαγητό. Εάν θέλεις να κοιμηθείς, μπορείς να κοιμηθείς στο πάτωμα.

Θέλεις τον χρόνο σου; Δεν γίνεται, υπάρχει το δικό μας πρόγραμμα. Θα φας τώρα, εάν δεν πεινάς χάνεις το μεσημεριανό. Θα πας στο γιατρό τώρα. Μετά θα φύγει και θα τον δεις ξανά από Δευτέρα. Δεν με νοιάζει αν είσαι ζαλισμένος.

Θέλεις το μυαλό σου; Το συναίσθημά σου; Τις φωνές και τον κόσμο σου; Δεν γίνεται. Ξέρω καλύτερα τι είναι καλό για εσένα. Και εγώ και η μάνα σου. Και οι γείτονές σου. Και η αστυνομία.

Μελανιές είναι αυτά; Από τις χειροπέδες; Από το ξύλο στα κρατητήρια; Κάτι πρέπει να κάνουμε γι’ αυτό! Φωτογραφίες και καταγγελία; Όχι, εννοώ κρεμούλα για να φύγουν γρήγορα.

Μην λες πράγματα που δεν θέλω να ακούσω. Να είσαι καλό παιδί και θα σου δώσω άλλο ένα τσιγάρο.

Η συγγενής σου σε κλείδωσε στο ψυχιατρείο γιατί δεν ήθελε να ασχοληθεί με τη φροντίδα σου και ταυτόχρονα να εκμεταλλεύεται το σπίτι και τα χρήματά σου; Δεν πειράζει, έλα πάρε μια μπαταρία για το κασετοφωνάκι σου, έναν ψημένο καφέ και ένα πράσινο σκουπίδι που ζητάς.

Προσπαθούσες να επικοινωνήσεις κάτι που ποτέ δεν κατάλαβα και μου φάνηκε παράλογο. Δεν έγινε και τίποτα, πέθανε μόνος, δεμένος δύο ημέρες τώρα, χωρίς ούτε καν την αξιοπρέπεια του σκύλου μου.

Φοβάμαι ότι θα τραβήξεις τον σωλήνα που τοποθέτησα στη μύτη σου για να τρως; Έχω τη λύση. Θα σε δέσω στο κρεβάτι χειροπόδαρα, θα σου βάλω άλλον έναν σωλήνα στο πουλί ώστε να μην χρειάζεται καν να σε σηκώσω για κατούρημα, θα σε αφήσω έτσι τρείς μήνες για να χάσεις το 60% των κιλών σου. Πέθανες δεμένος και μόνος; Επιτέλους καημένε, ηρέμησες.

Είσαι δεμένος πόσα χρόνια; Είκοσι; Καλά μιλάμε ούτε χαρακτήρας του Αλέξανδρου Δουμά να ήσουν.

Εννοείται θα υπογράψω ότι δήθεν τον λύσαμε σήμερα, μην πεθάνει και φάμε καμία μήνυση.

Σου έκλεψαν τα λεφτά στην κλινική; Καλά να πάθεις, σου είχα πει να τα δώσεις να τα φυλάξουμε. Έδωσες τα χρήματά σου σε προσωπικό για να σου φέρει ρούχα και δεν σου έφερε τίποτα ενώ αρνείται ότι τα πήρε; Γιατί μου λες ψέματα; Αυξήστε το Aloperidin.

Σε έβρισε η κοινωνική λειτουργός γιατί της ζήτησες ευγενικά να κάνει τη δουλειά της; Που πας να μπλέξεις τώρα; Έγραψες γράμμα παραπόνων; Το ξέρω, μου το έσκισε η συνεργάτης μπροστά μου γελώντας.

Νοσηλεύεσαι δύο χρόνια παράνομα, χωρίς κάποιον λόγο, χωρίς κάποιο σκοπό μόνο και μόνο επειδή δεν σε θέλουν οι γονείς σου και είσαι 20 χρονών; Τα έχουμε πει εκατό φορές, σταμάτα να με ενοχλείς.

Τσακώθηκες με τη μάνα σου; Tavor 3 φορές την ημέρα, αύξηση του Aloperidin και νοσηλεία. Σε περίπτωση που δεν συνεργαστεί, ίσως χρειαστεί να τον περιορίσουμε.

Δεν είχες να φας, δεν είχες να μείνεις, πήγαινες και το έλεγες στις αρχές και σε ανθρώπους στο μετρό και σου έδωσαν σημασία μόνο όταν απείλησες ότι θα αυτοκτονήσεις; Καλά όλα αυτά, αλλά δεν καταλαβαίνω γιατί να το πεις.

Σε έφεραν για εξέταση απλώς επειδή χάζευες το δρόμο πίνοντας το καφεδάκι σου; Ήταν τελείως αρνητική η ψυχιατρική σου εξέταση; Έχεις να φροντίσεις την καρκινοπαθή γυναίκα σου στο σπίτι; Κρίμα, γιατί για να είμαι νομικά ασφαλής θα σε νοσηλεύσω υποχρεωτικά στο ψυχιατρείο. Μην κλαις, θα είναι για λίγες ημέρες.

Είσαι τρελή κοριτσάκι μου, μια υπογραφή μου και θα μείνεις εδώ για πάντα. Ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία θα είσαι.

Δεκαπέντε χρονών την βίασαν στο θάλαμο μέρα μεσημέρι; Σιγά, αυτή θα του έκατσε. Αντιστάθηκε παρά την επήρεια των φαρμάκων που της δίναμε; Σιγά, αφού ήταν χαρακτηριολογική. Ήταν η πρώτη της φορά και ίσως να έχει κάποιο Σεξουαλικό Μεταδιδόμενο Νόσημα καθώς δεν χρησιμοποιήθηκαν προφυλάξεις; Κρίμα.

Σκιές.

Σκιές που μοιάζουν με άνθρωποι, κινούνται σαν άνθρωποι, συμπεριφέρονται σαν άνθρωποι αλλά δεν έχουν την ίδια υπόσταση με τους ανθρώπους.

Δεν δέχονται την ίδια αντιμετώπιση.

Μια αποθήκη ψυχών. Για αυτούς που οι συγγενείς τους επέλεξαν αντί γι’ αυτούς.

Που η κοινωνία επέλεξε για αυτούς.

Που οι γιατροί τους εκφυλίζονται παράλληλα, διώχνουν από πάνω τους τη θεραπευτική ιδιότητα και υπό τον νομικό φόβο και την καταπιεσμένη σαδιστική ανασφάλεια του αδύναμου επιβάλλουν την επιστημονική τους σφραγίδα με τον ψυχομπάτσο να αναδύεται αβίαστα.

Που οι νοσηλευτές τους ενσωματώνονται σαν δεσμοφύλακες για χάρη της επιβίωσης σε ένα σύστημα που τους έχει πεταμένους.

Γιατί αυτή είναι η αλήθεια. Το σύστημα έχει πεταμένους όλους τους ανθρώπους του ψυχιατρείου.

Νοσηλευόμενους, Νοσηλευτές, Γιατρούς, Προσωπικό.

Είναι το χαλί, που σηκώνεται στο σκούπισμα για να φιλοξενήσει από κάτω του τη σκόνη του χρόνου που πέρασε.

Σκόνη που σταδιακά σε γεμίζει και που σε συνδυασμό με τον ιδρώτα της κόπωσης και της έντασης σε μετουσιώνει σε λάσπη .

Είναι ο τρόπος της κοινωνίας να ξεχνά πολιτισμένα, την έλλειψη του πολιτισμού που κρύβουν οι πράξεις της.

Γιατί ό,τι δεν φαίνεται, δεν υπάρχει.

Και αυτός είναι και ο λόγος που διογκώνεται με όλα τα στοιχεία που φανερώνουν το μέγεθος της κοινωνικής παθογένειας.

Η ψυχική ασθένεια μπερδεύεται με την χρήση ουσιών, με την αστεγία, με τη διαμαρτυρία, και δημιουργεί ένα μπουκέτο ιδιαίτερου στιγματισμού και εργασιακής εξουθένωσης, ειδικά προσπαθώντας να δώσει λύση σε κάτι κοινωνικό χωρίς όμως να είναι αυτό επιθυμητό.

Δεν μιλάμε πλέον για λύση.

Μιλάμε για λήθη.

Πολιτικές, Κοινωνικές, Νομικές, Ιατρικές ευθύνες.

Συλλογικές, Αλληλέγγυες, Ανθρώπινες ανάγκες.

Τραγικός συνδυασμός για ένα κείμενο.

Ζωτικός για μια καταγγελία.

 

Το νόμισμα του ψυχιατρείου που σκεπάζει το μάτι του Κύκλωπα της Ανάγκης, στο ταξίδι του προς το θάνατο, έχει και μια ακόμη όψη.

Και το βρίσκω ουσιώδες να την αναφέρω.

Κυρίως γιατί φανερώνει το πλήθος των ανθρώπων που λειτουργούν ως πυγολαμπίδες στη σκοτεινή αυτή αίθουσα χειρουργείου.

Κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στο ψυχιατρείο, ήρθα σε επαφή και με υπέροχους ανθρώπους.

Συναδέλφους ειδικευόμενους με διάθεση αλλαγής, με ανθρωπιά και σεβασμό για ζωή, με όρεξη για αγώνες και για νέες πραγματικές λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζαμε και εντοπίζαμε γύρω μας.

Συναδέλφους, που είμαι περήφανος να βρίσκομαι ανάμεσά τους και να τους θεωρώ Ομάδα.

Διευθυντές και επιμελητές πραγματικούς θεραπευτές, εξαντλημένους στη δίνη της καθημερινής μάχης που όμως δεν το έβαλαν κάτω και χάραξαν και για εμάς το δρόμο.

Νοσηλευτές που παρείχαν φροντίδα και μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις, συμπλήρωναν το οικογενειακό κενό που έχασκε στις ζωές των ανθρώπων.

Συνεργάτες ψυχολόγους, διοικητικούς και προσωπικό που υπηρετούσαν πιστά τον άνθρωπο και που τιμούσαν έμπρακτα την Θεραπευτική Ομάδα.

Και κυρίως Νοσηλευόμενους.

Ανθρώπους πρωταγωνιστές, ο καθένας της δικής του ιστορίας, που το ψυχιατρείο αποτελούσε απλώς ακόμα ένα στάδιο στην δύσκολη αλαφροΐσκιωτη ζωή τους. Με την πρακτική κατάλυση του αρχετυπικού ταξιδιού του Ήρωα, να αντέχουν και να πολεμούν ένα σύστημα που τους θέλει άβουλους και χαμένους στο δικό του χρόνο.

Ένα σύστημα που δεν αναγνωρίζει ότι δεν έχει σημασία ο δικός του χρόνος, οι δικοί του κανόνες και τα δικά του δεσμά.

Ένα σύστημα που καταλήγει τελικά να υποκύπτει μπροστά στην χαοτική δύναμη του παράδοξου, που επιμένει να παραμένει αδάμαστο.

Ελεύθερο και σύντονο με τη δύναμη της ανάγκης.

Ανάγκη για έναν καλύτερο, δικαιότερο κόσμο που αρνείται την ντετερμινιστική φθορά του.

Ανάγκη για ουσιαστική φροντίδα, για ανθρώπινη επαφή, για σχέσεις, για αίσθηση απαρτίας.

Νιώθω τυχερός που σχετίστηκα μαζί τους.

Που μου δόθηκε η ευκαιρία να κρυφοκοιτάξω πίσω από το σπασμένο πια λακανικό καθρέφτη

Προς τη σοφία που πάντα ενυπάρχει στο άκρο της λογικής.

Στο όριο της συνείδησης με τη μαγεία.

Της πραγματικότητας που κάμπτεται με τη θέληση.

Τους ευχαριστώ.

Γιατί τελικά η Ψύχωση δεν είναι το πρόβλημα.

Η Ψύχωση είναι η λύση στο πρόβλημα.