Θεραπευτική Συνεδρία #1 ''Περί Ιατρικής''

 The Seventh Seal by Ingmar Bergman

 

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή, ο δε καιρός οξύς, η δε πείρα σφαλερή, η δε κρίσις χαλεπή»
Ιπποκράτης 

Εργάζομαι σαν γιατρός για περίπου 5 χρόνια τώρα.

Σε διάφορες ειδικότητες που εξερευνούν μεγάλο φάσμα από τα ανθρώπινα συστήματα και γενικά από την ανθρώπινη εμπειρία. Από το γυαλιστερό νυστέρι της χειρουργικής, μέχρι τα λογοτεχνικά σκοτάδια της ψυχιατρικής. Και στο ενδιάμεσο, την βιωματική εμπειρία της καθαρόαιμης ιατρικής, υπενδεδυμένη με τον κοινωνικό μανδύα της αποδοχής της κοινότητας, ως αγροτικός ιατρός.

Είχα δε την ατυχία-αστοχία, να εργαστώ σαν αγροτικός πέρα από το φυσικό περιβάλλον του που είναι ένα απομονωμένο χωριό με ένα μικρό κέντρο υγείας, σε μια μεγάλη νοσοκομειακή μονάδα, αναλαμβάνοντας ευθύνες και υποχρεώσεις, δυσανάλογα μεγάλες, που φάνταζαν ασήκωτες στα μάτια ενός νέου και άπειρου ιατρού.

Έζησα αρκετές στιγμές που αξίζει να μνημονευτούν.

Έζησα αρκετές στιγμές που αξίζει να ξεχαστούν.

Έζησα αρκετές στιγμές που δυστυχώς είναι αδύνατο να ξεχαστούν.

Και όλα αυτά, σε ένα τόσο μικρό χρονικό διάστημα.

Γιατί το βράδυ πριν κλείσεις τα μάτια σου, δεν θυμάσαι μόνο την ικανοποίηση της χαζής ηρωικής σου φαντασίωσης, ούτε την κοινωνική αυτοπεποίθηση που επιφέρει το επάγγελμα. Όλα αυτά χάνονται μέσα στα κλάματα και τις φωνές, τα μοιρολόγια της μάνας που έχασε το παιδί της από κάποιο ατύχημα, την παγερή σιωπή που συνοδεύει το κενό βλέμμα ενός πατέρα που έχασε τον γιό του. Θυμάσαι τις φασαρίες με ασθενείς, οι οποίοι προσπαθώντας να βγάλουν άκρη και να βρουν το δίκιο τους σε ένα δυσκοίλιο σύστημα υγείας, καταφεύγουν σε εντάσεις και βρισιές, επιθετικές χειρονομίες και ενίοτε βίαιες πράξεις, σπρωξιές, απειλές.

«θα φωνάξω τα κανάλια να σας κάνουν ξεφτίλα»

«θα σου δώσω κανένα κατακέφαλο»

«κοπελιά δεν φωνάζεις το γιατρό να τελειώνουμε;»

«γιατρέ θα πληρώσω κάποιον να σου σπάσει τα γόνατα και να σε πετάξει στα σκουπίδια»

Και παρόλα αυτά είμαστε εδώ. Μας αρέσει αυτό που κάνουμε, και ελπίζουμε να το κάνουμε καλά, και να συνεχίσουμε τον κύκλο της έντασης και για τα επόμενα χρόνια.

Πιθανόν τα οφέλη να είναι αρκετά σημαντικά, και να επισκιάζουν τις αδυναμίες. Σίγουρη εργασία, οικονομική ανεξαρτησία, κοινωνική σταθερότητα, αίσθημα αλτρουισμού. Μια σταθερή ψευδαίσθηση της δυνατότητας να αλλάξεις τον άνθρωπο με αποτέλεσμα τη θεμελίωση της πλάνης ότι μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο.
Μια διαρκής επιβεβαίωση πως χρειάζεται να αλλάξεις τον κόσμο, μέσα από το πρίσμα της αδικίας στην ασθένεια, της αδικίας στην υγεία, της αδικίας στη γέννηση.

Έκδηλος ο ρατσισμός της φύσης, η δυνάστρια δύναμη των γονιδίων, η υπέρογκη επιρροή των γονεϊκών προτύπων και η στάμπα των κοινωνικών συμπεριφορών πάνω στη διαμόρφωση του κελύφους που αποκαλούμε χαρακτήρα. Ενός κελύφους που διαρκώς αποδοκιμάζεται και προσπαθεί να χωρέσει στα διάφορα καλούπια που φαντάζονται ομάδες ειδικών, οι οποίοι φαντασιωσικά υποδύονται τον μεγάλο Πατέρα-Θεό, που δικάζει, καταδικάζει και εφαρμόζει την ταμπέλα.

«γιατί να μου τύχει αυτό;»

«αν δεν κάπνιζα θα το πάθαινα;»

«θα γίνω καλά;»

«πόσο χρόνο έχω ακόμα;»

«γιατρέ, που είναι το παιδί μου;»

Ερωτήματα. Κάποια μπορούν να απαντηθούν, κάποια δεν μπορούν. Κάποια δεν πρέπει να απαντηθούν και κάποια δεν μπορούν να μην απαντηθούν.

Στο τέλος ποιο είναι το νόημα απ’ όλα αυτά.
 Έχει καμία σημασία;
 Έγινε.
Τώρα τι κάνουμε.

Κλισέ απαντήσεις σε ουσιαστικές ερωτήσεις. Αν και για να είμαστε τελείως δίκαιοι, είναι απάτη να τις ονομάζεις απαντήσεις.

Ένα μόνιμο άγχος κάθε φορά που ένας δικός σου άνθρωπος σου αναφέρει κάποιο σύμπτωμα που κουμπώνει στο μυαλό σου με μια ανίατη και βασανιστική ασθένεια. Κανονικά θα έπρεπε να είναι το αντίθετο. Να ξορκίζουμε το άγχος με την ευλογία της πραγματικότητας, γιατί δεν σημαίνουν όλοι οι βήχες καρκίνο του πνεύμονα, ούτε όλες οι ζαλάδες σε εγκεφαλικό, ούτε όλοι οι πυρετοί σε θανατηφόρα μικρόβια, ούτε όλες οι ζήλιες σε εκδήλωση παράνοιας. 

Όμως αυτό δεν γίνεται. Και στις νοσοκομειακές μονάδες βλέπουμε τις εξαιρέσεις, το σπάνιο, το τραγικό, με αποτέλεσμα να προπονούμε το μυαλό μας για το χειρότερο.

Γιατί συνήθως, και το λέω αυτό γιατί δεν θέλω να πιστέψω ότι είμαι ο μόνος παράξενος, στην οικογένεια μας και τους δικούς μας είμαστε οι χειρότεροι γιατροί. Επιπέδου αναζήτησης στο google.
«έλα ρε μπρο, κουράζομαι στη γυμναστική», και έχεις ήδη ανοίξει το κομμάτι του μυαλού σου που αφορά την καρδιακή ανεπάρκεια.
«ένα βηχαλάκι είναι το έχω καιρό», και σκέφτεσαι τι σχήμα χημειοθεραπειών να κάνουν από τότε που τελείωσες τη σχολή και αν τα πράγματα έχουν βελτιωθεί καθόλου.

Νομίζω ήδη έχω βγάλει αρκετή μιζέρια και επιθετικότητα.

 Όλα αυτά επηρεάζουν τη δική μου συσχέτιση με τους άλλους ανθρώπους και τη δική μου τροποποιημένη ανθρώπινη εμπειρία, από τις γνώσεις και τα γεγονότα που έχω ζήσει.

Και μετά καταλαβαίνεις πόσο αλήθεια σε έχει επηρεάσει αυτό.

Μια φίλη σου χτυπάει με το αυτοκίνητο και της ανακοινώνουν πως δεν θα ξαναπερπατήσει, και εσύ λαμβάνεις αυτό το νέο ως ελπιδοφόρο και θετικό γιατί έχεις συνηθίσει στα πτώματα από αυτοκινητιστικά ατυχήματα, και θεωρείς τα πόδια μια καλή ανταλλαγή.

Λες μια αλήθεια, ντυμένη με ένα συναισθηματικό πέπλο ανακούφισης, το οποίο συχνά εξοργίζει τους άλλους. Γιατί και αυτοί από την πλευρά τους έχουν δίκιο. Άλλα δεδομένα, άλλες αντιδράσεις, άλλο δίκαιο.

Ίδιος όμως κόσμος.

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, αφού τα πλοκάμια της διαστρέβλωσης της πραγματικότητας έχουν παρεισφρήσει μέσα στις σχέσεις μας και διεκδικούν τον περιοδικό έλεγχο του εσωτερικού μας πηδαλίου, στρέφουν το βλέμμα τους προς τον ίδιο το χρόνο, και τον κατασπαράσσουν.

Δεν υπάρχει χρόνος.

Δεν μπορείς απλώς να σταματήσεις να είσαι ιατρός. Δεν λειτουργείς με βάση το ωράριο, με βάση τις ώρες γραφείου, με βάση τη βάρδια σου. Γυρνάς στο σπίτι και ανοίγει μια νέα γκάμα εν δυνάμει περιστατικών. Πηγαίνεις σε ένα γλέντι και ξέρεις πως εάν συμβεί κάτι, καλείσαι να αναλάβεις υπηρεσία.

Η ευθύνη χορεύει με τη δυσφορία στις πλάτες της κοινωνικής αναγνώρισης.

Χτυπάει το τηλέφωνο σου και ξέρεις πως κατά πάσα πιθανότητα δεν θα είναι οι φίλοι σου, η φιλενάδα σου, κάποιο αγαπημένο σου πρόσωπο, αλλά κάποιος ασθενής που χρειάζεται βοήθεια.

Μια φουρτουνιασμένη θάλασσα στο μυαλό σου, με στιγμές ανάπαυλας, πάντα όμως σε εγρήγορση.

Και αυτή ακριβώς η εγρήγορση, αλυσοδένει την συνέπεια, που στο φως του πορτατιφ στις 3 τα ξημερώματα, φαντάζει σαν ευθύνη.

Και εκτιμάς κάθε στιγμή με τους ανθρώπους, γιατί αυτή η μανιακή ενασχόληση με το νοσηρό και το θάνατο προσέδωσε μέγιστη σημασία στις ανθρώπινες σχέσεις. Κυρίως λόγω της επίγνωσης του εφήμερου της ζωής, της ομορφιάς πίσω από την υγεία που αποπνέει μια αυθεντική ακατέργαστη επικοινωνία.

Ζω τις σχέσεις μου με ένταση και προσπαθώ να αξιοποιήσω το χρόνο που θα αναπνέω σε αυτό τον πανέμορφο πλανήτη απολαμβάνοντας το πλήρες φάσμα της ζωής, τη μαγεία της συσχέτισης με τους άλλους τρελούς πιθήκους κατά τη διάρκεια του συνταξιδιού μας προς το κενό, πάνω στις ράγες της εντροπίας.

Την πραγματική για εμένα σημασία.

Το πραγματικό για εμένα  νόημα.

Αλλά

Έχω πλέον την εντύπωση πως ζω για το μέλλον. Ζω για κάποια στιγμή που ίσως να έρθει και που ελπίζω να μοιάζει, αν όχι να ταυτίζεται, με αυτήν που περνάω τώρα.

«Θα πάτε για Χριστούγεννα στο σπίτι του Γιώργου, δεν θα μπορέσω να έρθω έχω εφημερία, αλλά να το κάνουμε την πρωτοχρονιά ξανά να έρθω και εγώ»

«είναι όντως πολύ όμορφη η πανσέληνος, αλλά τον επόμενο μήνα που δεν θα εφημερεύω θα μπορέσουμε να την περάσουμε μαζί»

«σιγά τη συναυλία, όποτε θέλω τους βλέπω στο YouTube, τι πειράζει που δεν μπορώ να τους ακούσω live. να περάσετε καλά και θα πάμε μαζί σε κάποια άλλη, καλύτερη. Ή του χρόνου που θα ξαναέρθουν»

«σίγουρα ρε, κάντε το πρόγραμμά σας και αύριο το πρωί όταν τελειώσω θα έρθω να σας βρω. Ναι μωρέ, είμαι συνηθισμένος να οδηγώ άυπνος»

«θα μαζευτούμε οικογενειακά; Πες σε όλους ότι μου λείπετε και θα σας δω τον άλλο μήνα που δεν θα εφημερεύω τριήμερο. Ίσως. Αλλιώς θα κάνουμε απίστευτες Απόκριες του χρόνου, έχω βρει από πέρυσι τι θα ντυθώ»

Και μέσα σε αυτή την συμβολική κλοπή, καταλαβαίνεις ότι πληρώνεις. Το μισθό, την καταξίωση, την επιβεβαίωση, την σταθερότητα, τη σιγουριά, τον αλτρουισμό, την εξουσία με το μόνο πράγμα που μετράει στο τέλος της ημέρας.

Με τον ίδιο το χρόνο.
Με την ίδια σου τη ζωή.

Σε τρώει αργά και βασανιστικά, ώρα με την ώρα, απόγευμα με το απόγευμα, μέρα με τη μέρα. Σε ξεσκίζει συναυλία τη συναυλία, παράσταση την παράσταση , ραντεβού το ραντεβού.

Και μένει μόνο αυτό. Να στέκει μόνο του, σε ένα νεκροταφείο ευκαιριών, έναν ομαδικό τάφο θυσιασμένων στιγμών στο βωμό του επαγγέλματος.

Σε κάνει να βλέπεις μόνο αυτό, να θέλεις να είσαι μόνο αυτό.

Στην ερώτηση, τι είσαι; να απαντάς άνθρωπος, και να σκέφτεσαι γιατρός.

Να προσπαθείς να ξεγελάσεις την εσωτερική σου πυξίδα, να αποδράς σε κόσμους και ταυτότητες διαφορετικές από εσένα, να βλέπεις ταινίες, να παίζεις θέατρο, να παίζεις βιντεοπαιχνίδια, να διαβάζεις βιβλία.

Και μέσα σε όλα αυτά να αναγνωρίζεις κοινά βιώματα και περιπέτειες που εσύ συναντάς καθημερινά, στην μικρότερη, ανθρώπινη κλίμακα. Εντάσεις, επιλογές, συναισθήματα που καθορίζουν τη ζωή σου και τις ζωές άλλων, προσδίδοντας σημασία στη ζωή σου, εξορίζοντας την πλήξη από την καθημερινότητα σου.

Κάθε μέρα είναι και μια άλλη εμπειρία, μια άλλη οπτική της ίδιας πραγματικότητας, πέρα από τη ρουτίνα, πέρα από το άγχος, πέρα από την ευθύνη.

Γιατί με σιγουριά μπορώ να πω μετά από 5 χρόνια άσκησης, πως η τέχνη μιμείται τη ζωή. Και δεν μπορείς να βρεις καλύτερο δοχείο μέσα το οποίο να γίνεται η ουσιώδης ζύμωση της μαγείας με τον ρεαλισμό, από  τα άκρα.

Και ο τομέας της υγείας αποτελεί άκρο.

Σύνολο ακραίων συνθηκών και ακραίων συμπεριφορών.

Σύνολο μέσα στο οποίο αναγεννάται ο Ντοστογιέφσκι,

Σύνολο μέσα στο οποίο επαναπροσδιορίζεται η αυτοθυσία, όχι ως μέρος ενός ψευδούς ηρωισμού, αλλά ως μιας αυθεντικής προσέγγισης της ανθρώπινης ύπαρξης και λειτουργίας, μιας γνήσιας απόδειξης πως δραπετεύσαμε από τα πέτρινα δεσμά που μας είχε αλυσοδέσει η φύση, και κοιτάξαμε τα αστέρια, τολμώντας να φανταστούμε έναν κόσμο διαφορετικό, δικαιότερο, σωστότερο.  Έναν κόσμο που βοηθάμε το συνάνθρωπο με πλήρη επίγνωση της προσωπικής μας ανεπάρκειας και αδυναμίας, κόντρα στους νόμους της φύσης. Κόντρα στον κανιβαλισμό των μη τυχερών. Να ονειρευτούμε τις αλλαγές που καταφτάνουν καλπάζοντας πάνω στους ώμους των πρωτοπόρων και να χτίσουμε την αξιοπρέπεια μας ώστε να αντέξουμε τις συνέπειες που αυτές θα επιφέρουν.

Να τις αντέξουμε και να τις αγκαλιάσουμε.

Και αν χρειαστεί, να τις πολεμήσουμε.

Γιατί ποια άλλη επιστήμη φλερτάρει έτσι με το άκρο.

Γιατί ποια άλλη ευκαιρία θα είχα να γράψω τέτοιο λεκτικό χείμαρρο, αν όχι εκμεταλλευόμενος το θυμό και την αγανάκτηση μια ώρα πριν πάω για εφημερία.

Ένα είναι σίγουρο.

Το επέλεξα.

Και αν είχα να επιλέξω ξανά, θα έκανα την ίδια επιλογή.

(με μικρή διαφορά από τον μυστικό πράκτορα και τον ντετέκτιβ)

Και σε αυτή τη σκέψη θα μείνω.